تحلیل اثر انصاف و پیچیدگی مالیاتی بر شکاف فقر در مناطق شهری و روستایی استان های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه اقتصاد انرژی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران

2 استاد گروه اقتصاد نظری دانشگاه مازندران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران

10.22051/ieda.2024.45808.1392

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر فقر در استان­های ایران و به طور خاص تمرکز بر تحلیل اثر پیچیدگی و انصاف مالیاتی است. برای این منظور نخست با استفاده از داده­های خام درآمد-هزینه خانوارها، شاخص شکاف فقر برای 31 استان کشور در دوره زمانی 1399-1390 محاسبه شد. سپس با به‌کارگیری روش داده‌های تابلویی پویا و تخمین­زن گشتاورهای تعمیم­‌یافته، الگوی پژوهش برای مناطق شهری و روستایی برآورد شد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص فقر بیانگر آن است که شکاف فقر در مناطق روستایی (با میانگین 62/38 درصد) بزرگ‌تر از مناطق شهری (با میانگین 50/24 درصد) است. نتایج حاصل از برآورد در مناطق شهری و روستایی تأییدی در عبارت "فقر، فقر می­آورد" است. انصاف مالیاتی در هر دو منطقه با اثری منفی بر شکاف فقر همراه بوده و اندازه اثر در مناطق روستایی بیش از سه برابر مناطق شهری است. افزایش پیچیدگی در نظام مالیات ستانی در مناطق شهری به ضرر فقرا و در مناطق روستایی به نفع فقرا است. تورم هر دو منطقه با اثری نامطلوب بر فقر همراه است و البته از حیث اثرگذاری، میزان اثرگذاری نامطلوب آن بر فقر در مناطق روستایی بیش از دوبرابر مناطق شهری است. افزایش شهرنشینی، فقر در مناطق شهری را تشدید نموده و افزایش روستانشینی، فقر روستایی را کاهش می­دهد. همچنین با حرکت به سمت فعالیت­های تولیدیِ کالا-محور و افزایش سهم و وزن آن نسبت به فعالیت­های تولیدیِ خدمات-محور، فقر در مناطق شهری و روستایی کاهش می­یابد و اندازه اثرگذاری مطلوب این عامل بر فقر در مناطق روستایی تقریباً سه برابر مناطق شهری است. بر این مبنا پیشنهاد می­شود که سیاست­های اقتصادی فقرزدا با تمرکز بیشتر بر خانوارهای روستایی نسبت به خانوارهای شهری قرار صورت پذیرد و سیاست­های حمایتی و ایجاد فرصت­های شغلی درآمدزا برای اقشار فقیر شهری و روستایی اتخاذ شود. همچنین در استان­هایی که از شاخص شکاف فقر بالاتری برخوردارند؛ کاهش فقر به طور هدفمندتری مطمح­نظر واقع شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Effect of Tax Fairness and Complexity on the Poverty Gap in Urban and Rural Areas of Iran

نویسندگان [English]

  • shahryar zaroki 1
  • Ahmad Jafari Samimi 2
  • Vira Shirsavar 3
1 Associate Professor in Energy Economics, Faculty of Economics and Administration Sciences, University of Mazandaran
2 Professor in Economics, Faculty of Economics and Administration Sciences, University of Mazandaran
3 M.A. Student in Economics Science, University of Mazandaran
چکیده [English]

The main purpose of the current research is to investigate the factors affecting poverty in the provinces of Iran and specifically to focus on analyzing the effect of tax complexity and fairness. For this purpose, the poverty gap index was calculated for 31 provinces from 2011-2020 using raw household income-expenditure data. Then, using the dynamic panel data method and GMM estimator, the research model was estimated for urban and rural areas. Calculating the poverty index indicates that the poverty gap in rural areas (with an average of 38.62 Percent) is larger than in urban areas (with an average of 24.50 Percent). The estimation results in urban and rural areas confirm the phrase "poverty brings poverty." Tax fairness in both regions harms the poverty gap, and the effect size in rural areas is more than three times that of urban areas. Increasing the tax system's complexity in urban areas is detrimental to the poor, and in rural areas, it is beneficial to the poor. Inflation in both regions has an undesirable effect on poverty, and of course, in terms of effectiveness, the rate of its undesirable effect on poverty in rural areas is more than double that of urban areas. The increase in urbanization increases poverty in urban areas, and the increase in rural population reduces rural poverty. Also, by moving towards goods-oriented production activities and increasing its share and weight compared to service-oriented production activities, poverty will decrease in urban and rural areas, and the size of the favorable effect of this factor on poverty in rural areas is almost three times that of urban areas. On this basis, poverty alleviation economic policies with a greater focus on rural households than urban households should be used to reduce poverty, adopt supportive policies and create income-generating job opportunities for the urban and rural poor. Also, poverty reduction should be targeted in provinces with a higher poverty gap index

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poverty
  • Tax Complexity
  • Tax Fairness
  • Dynamic Panel Data
  • Iran

مراجع

منابع
باغبانی، علی و حسنی، علیرضا. (1399). بررسی میزان پیچیدگی قوانین مالیات­های مستقیم در نظام مالیاتی کشور. اندیشه حقوقی، 1(1)، 36-24.
التجائی، ابراهیم؛ آزادپور، سهیلا و باصری، بیژن. (1397). اثر پیچیدگی مالیاتی روی رشد اقتصادی در گروهی از کشورهای توسعه یافته. پژوهشنامه مالیات، 26(40)، 63-43.
جعفری صمیمی، احمد؛ خاکی امین، علیرضا؛ کریمی پتانلار، سعید و گیلک حکیم آبادی، محمد­تقی. (1390). برآورد فرار مالیاتی و عوامل تعیین کننده آن در اقتصاد ایران. رساله دکتری دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران.
حشمتی دایاری، الهام؛ دل­ انگیزان، سهراب و کریمی، محمد شریف. (1401). رشد فقرزدا در مناطق شهری ایران (رویکرد تعیین کانون­های سیاست­گذاری بر اساس فعالیت­ها و گروه­های شغلی). نظریه­های کاربردی اقتصاد، 9(3)، 30-1.
حمزه­ئی، مجید؛ عنابستانی، علی اکبر و جوان، جعفر. (1401). تأثیر اجرای هدفمندی یارانه‌ها بر فقر و ناپایداری اقتصاد خانوار روستایی در ایران (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان نیشابور). برنامه­ریزی منطقه­ای، 12(45)، 26-1.
طاهرپور کلانتری، حبیب­اله و علیاری شوره دلی، علی. (1386). شناسایی عوامل فرهنگ مالیاتی مودیان مشاغل شهر تهران (مرکز). ویژه­نامه مالیات پژوهشنامه اقتصادی، 7(1)، 75-98.
 
References
Alm, J; Kirchler, E; Muehlbacher, S; Gangl, K; Hofmann, E; Kogler, C; & Pollai, M. (2012). Rethinking the research paradigms for analysing tax compliance behaviour. In CESifo forum (Vol. 13, No. 2, pp. 33-40). München: IFO Institut-Leibniz-Institut für Wirtschaftsforschung an der Universität München.
Al-Tajai, I; Azadpour, S; & Basri, B. (2017). The effect of tax complexity on economic growth in a group of developed countries. Research Journal of Taxation, 26(40), 43-63. (In Persian).
Arellano, M; & Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. The review of Economic Studies, 58(2), 277-297.
Atkinson, A. B. (1987). On the measurement of poverty. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 749-764.
Baghbani, A; & Hosni, A. (2019). Investigating the level of complexity of direct tax laws in the country's tax system. Legal Thought, 1(1), 24-36. (In Persian).
Caselli, F; Esquivel, G; & Lefort, F. (1996). Reopening the convergence debate: a new look at cross-country growth empirics. Journal of Economic Growth, 1, 363-389.
Gnangnon, S. K. (2020). Does Poverty Matter for Tax Revenue Performance in Developing Countries? South Asian Journal of Macroeconomics and Public Finance, 11(1), 7-38.
Gnangnon, S. K. (2023). Effect of poverty volatility on tax revenue instability in developing countries, Fudan Journal of the Humanities and Social Sciences, 11(3), 1-33.
Hamzai, M; Anabestani, A; & Javan, J. (1401). The effect of targeted implementation of subsidies on poverty and instability of rural household economy in Iran (Case study: Villages of Neishabur city). Regional Planning, 12(45), 1-26. (In Persian)
Heshmati Dayari, E; Delnajian, S; & Karimi, M. (1401). The growth of poverty alleviation in urban areas of Iran (the approach of determining policy centers based on activities and occupational groups). Applied Theories of Economics, 9(3), 1-30. (In Persian)
Hick, R; & Lanau, A. (2019). Tax credits and in-work poverty in the UK: An analysis of income packages and anti-poverty performance, Social Policy and Society, 18(2), 219 – 236.
Islam, N. (1995). Growth Empirics: A panel data approach, The Quarterly Journal of Economics, 11(4), 1127-1170.
Jafari Samimi, A; Khaki Amin, A; Karimi Patanlar, S; & Gilak Hakimabadi, M. (2010). Estimation of tax evasion and its determining factors in Iran's economy. (Doctoral Dissertation), Faculty of Economic and Administrative Sciences, Mazandaran University. (In Persian).
Larrimore, J; Mortenson, J; & Splinter, D. (2020). Presence and persistence of poverty in US tax data (No. c14440). Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research.
Leventi, Ch; Sutherland, H; & Valentinova Tasseva, I. (2019). Improving poverty reduction in Europe: What works best where? Journal of European Social Policy, 29(1), 29-43.
Sen, A. (1984). Poverty and famines: An essay on entitlement and deprivation. Oxford university press.
Tahirpur kalantari, H; & Aliari Shuredeli, A. (2006). Identifying the tax culture factors of business taxpayers in Tehran (center). Special Issue on Taxation of Economic Research Journal, 7(1), 75-98. (In Persian)
Torgler, B; Schneider, F; & Schaltegger, C. A. (2010). Local autonomy, tax morale, and the shadow economy. Public Choice, 144, 293-321

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار