بررسی عوامل موثر بر ایمنی و افزایش تاب‌آوری محلی (مطالعه موردی: روستامحله مسگر آباد تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران ، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته توسعه محلی- شهری، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 مدرس گروه شهرسازی دانشگاه آزاد، واحد تهران جنوب، دکترای تخصصی برنامه ریزی شهری

چکیده

روستامحله پدیده شهری نوینی است که از تبدیل ناهمگون روستاهای پیرامون شهرها به مناطق شهری به وجود آمده و نابسامانی­های زیادی در اطراف شهرهای کشور به وجود آورده‌اند، بدون شک شناخت مشکلات و مسایل این پدیده نیازمند تعریف این مفهوم و توجه به ابعاد مختلف آن است، چنین محلاتی دارای وضعیت نابسامان کالبدی بوده و از ضریب ایمنی بسیارپایینی برخوردارند و به‌نظر می‌‌رسد در شرایط طبیعی بطور اعم و در شرایط وقوع حوادث غیرمترقبه بطور اخص، با بحران‌های جدی مواجه شده و از تاب‌آوری چندانی برخوردار نباشند. روستامحله مسگرآباد، از روستاهای بخش مرکزی شهر تهران با سابقه طولانی300 ساله در سالیان اخیر به خاطر نزدیکی به شهر در منطقه 15شهر تهران ادغام شده‌است، به نظر می‌رسد این ادغام تاب‌آوری محله را کاهش داده و حتی مشکلات محله بیش‌از‌پیش افزایش یافته‌است. از همین‌رو پژوهش حاضر با استفاده از نظریه‌های جامعه‌شناسی شهری همچون؛ لوسینی ، پلارک ، شاو ، کاترال ، فورگت و هاروی به بررسی عوامل موثر بر ایمنی و افزایش تاب‌آوری محلی در این محله پرداخته‌است،حجم نمونه پژوهش 250 خانوار از خانوارهای ساکن محله بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند. یافته‌های تحقیق از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه تحقیق نشان داد؛ متغیرهای مستقل؛ حس تعلق محله‌ای،تاب‌آوری اجتماعی، تاب‌آوری اقتصادی، تاب‌آوری نهادی و تاب‌آوری کالبدی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر روی متغیر وابسته ایمنی و تاب‌آوری  محلی داشته‌اند

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating Factors Affecting Safety and Increasing Local Resilience (Case Study: Mesgar Abad Village Neighborhood, District 15 of Tehran Municipality)

نویسندگان [English]

  • Akbar Talebpour 1
  • Zeinab Bakhshi 2
  • Mohammadhossein Boochani 3
1 Associate Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Social and Economic Sciences, AlZahra University, Tehran, Iran
2 Master's local-urban development, AlZahra University, Tehran, Iran
3 Lecturer in the Urban Planning Department of Azad University, South Tehran Branch, PhD in Urban Planning
چکیده [English]

The rural neighborhood is a new urban phenomenon that has arisen from the heterogeneous transformation of the villages around the cities into urban areas and has created many disturbances around the cities of the country. Undoubtedly, understanding the problems and issues of this phenomenon requires defining this concept and paying attention to its various dimensions. However, such localities have a physically disordered condition and have a very low safety factor, and it seems that they face serious crises in natural conditions in general and in the event of unexpected events in particular, and do not have much resilience. Mesgarabad rural neighborhood, one of the villages in the central part of city with a long history, has been merged in the 15th district of Tehran in recent years due to its proximity to the city. It seems that this merger has reduced the resilience of the neighborhood and even the problems of the neighborhood have increased. Therefore, the current research using urban sociology theories such as; Lucini, Polark, Shaw, Cutteral, Forgate and Harvey investigated the factors affecting safety and increasing local resilience in this neighborhood, the sample size of the study was 250 households from the households living in the neighborhood, which were selected using systematic random sampling and interviewed. The findings were analyzed through spss software, the results showed; Independent variables: sense of neighborhood belonging, social resilience, economic resilience, institutional resilience and physical resilience have had the greatest impact on the dependent variable of safety and local resilience, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Resilience
  • Village Neighborhood
  • Tehran City
  • Neighborhood Affiliation
  • Mesgar Abad

مراجع

  • منابع

    • ابدالی، یعقوب؛ پور احمد، احمد؛ امینی، میلاد و خندان، اسحاق. (1398). بررسی و مقایسه تاب‌آوری اجتماعات از پیش ایجاد شده و اجتماعات برنامه ریزی شده به منظور کاهش اثرات سوانح طبیعی(زلزله) مطالعه موردی: شهر نورآباد و مسکن مهر شهر نورآباد. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، 28(110)، 147-161.
    • اردلان، داریوش؛ داود پور، زهره و زیاری، کرامت اله. (1399). تحلیل ساختار تاب‌آوری نهادی برای گذار از مدیریت بحران به مدیریت شهری تاب­آور در برابر زلزله (مطالعه موردی شهر قزوین). فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، 36 (3)، 85-69.
    • اسلامی، عارفه و ابراهیمی دهکردی، امین. (1397). سنجش میزان تاب‌آوری اجتماعی در محلات  غیررسمی (محله مورد بررسی : امت آباد آمل). نشریه اختصاصی معماری و شهرسازی ایران، 1(1)، 9-1. 
    • افراخته، حسن و حجی پور، محمد. (1392).خزش شهری و پیامدهای آن در توسعه پایدار روستایی ( مورد: روستاهای پیرامونی شهر بیرجند). فصلنامه بین المللی انجمن جغرافیای ایران، 11(39)، 185-158.
    • ایزدی نجف‌آبادی، راضیه؛ خادم‌الحسینی، احمد؛ صابری، حمید و اذانی، مهری. (1399). تحلیل عوامل مؤثر بر افزایش تاب‌آوری اجتماعی شهرها (مطالعۀ موردی: شهر نجف آباد). فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، 7(2)، 112-77.
    • ایسکانیوز. (2021، 15ژانویه). مسگر آباد محله جدید شهر تهران شد.
    • آئینی، محمد. (1386). موضوعات اقتصادی، مالی و مدیریتی در بهسازی بافت­های فرسوده شهری. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
    • زبردست، اسفندیار؛ عزیزی، محمد مهدی و باقرنژاد، الناز. (1399). تبیین ارتباط فرم شهری با تاب­آوری در برابر سوانح در سطح محلات کلان شهر تهران. نشریه مسکن و محیط روستا، 170، 15-99.
    • ساسان­پور، فرزانه؛ آهنگری، نوید و حاجی­نژاد، صادق. (1396). ارزیابی تاب­آوری منطقه 12 کلانشهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 4(3)، 85 - 98 .
    • شیخ بیگلو، رعنا و اکبریان رونیزی، سعیدرضا. (1397). خزش شهری، الحاق روستا به ‌شهر و تحلیل‌ اثرات و پیامدها از دیدگاه ساکنان (مطالعه موردی: روستاهای الحاقی به کلان شهر شیراز). فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی انسانی،50(3)، 608-591.
    • طالب­پور، اکبر. (1391). ساماندهی اسکان غیررسمی ساوه. دومین همایش آسیب های اجتماعی شهری شهرداری تهران.
    • غیاثوند، ابوالفضل؛ صداقت پرست، الدار؛ غلامرضا، سمیرا و ثنایی اقدم، محسن. (1392). درباره سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی: مروری بر ادبیات جهانی درباره  تاب­آوری ملی. گزارش مرکز پژوهش­های مجلس شوارای اسلامی،  شماره مسلسل 13582.
    • فیروزنیا، قدیر؛ کاظمی، موسی؛ طاهری، سید مهدی و صادقی، اعظم. (1390). تاثیر ادغام روستا در شهر: نمونه موردی: (روستاهای ادغامی در شهر کاشان). فصلنامه جغرافیا و توسعه، 9(25)، 96-79.
    • منوریان، عباس؛ امیری، مجتبی و مهری کلی، سیمین. (1397). شناسایی مولفه­های اثرگذار بر افزایش میزان تاب‌آوری اجتماعی محلات آسیب­پذیر و دارای بافت فرسوده در مواجهه با حوادث طبیعی (شهر موردی: تهران). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، 34(10)، 6-13.
    • مهرابی، مژگان. (تیر 1398). مسگر آباد پشت دیوار توسعه، همشهری آنلاین.
    • هاروی، دیوید. (1973). عدالت اجتماعی و شهر. ترجمه: فرخ حسامیان، محمدرضا حائری و بهروز منادی‌زاده، تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌‌ریزی شهری.
    • Abdali, Y., Pourahmad, A., Amini, M., & Khandan, I. (2019). Investigating and comparing the resilience of pre-created and planned communities to reduce the impacts of natural disasters (earthquake)(Case study: Nourabad County and Maskan-e Mehr of Nourabad City). Scientific-Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 28(110), 147-161. (in Persian).
    • Afrakhteh, H. H., & Hajipour, M. (2013). Urban sprawl and its consequences in Sustainable Rural Development (Case Study: Birjand surrounding villages). International Journal of Geographic Society, 39, 158-185. (in Persian).
    • Afrakhteh, H., (2012). Urban sprawl and its consequences in sustainable rural development (Case: Peripheral villages of Birjand city), International Quarterly Journal of the Iranian Geographical Society, 11(39).PP158-185.(Text in Persian).
    • Ardalan, D., Davoudpour, Z., & Ziari, K. (2020). Analysis of Institutional resilience structure for transition from crisis management to urban management resilience against earthquake (Case study: Qazvin city). Motaleate Shahri, 9(36), 69-84. (in Persian).
    • Arviansyah, R., & Nurmala, L. (2019). Studies related to knowledge management and preparedness for natural disasters. A field survey in East Lombok Indonesia.
    • Ayini, M. (2007). Economic, financial and managerial issues in the improvement of worn-out urban structures. Tehran: Building and Housing Research Center. (in Persian).
    • Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A placebased model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18, 598–606.
    • Eslami, A., & Ebrahimi Dehkordi, A. (2017). Measuring the level of social resilience in informal neighborhoods (Investigated neighborhood: Ummabad Amol). Iran's Special Journal of Architecture and Urban Planning, 1(1), 1-9. (in Persian).
    • Firoznia, Q., Kazemi, M., Taheri, S.M., & Sadeghi, A. (2011). The effect of village Integration in the city: a case study: (Integrated villages in Kashan city). Geography and Development, 9(25), 79-96. (in Persian).
    • Ghiathvand, A., Sedaghatparast, E., Gholamreza, S., & Sanai Aghdam, M. (2012). About the general policies of the resistance economy: A review of the global literature on national resilience. Report of the Majles Research Center, 13582. (in Persian).
    • Hallegatte, S. (2014). Economic resilience: definition and measurement. World Bank Policy Research Working Paper, (6852).
    • Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems. Annual Review of Ecology and Systematics, 4(1), 1-23.
    • Hosseini, S., Barker, K., & Ramirez-Marquez, J. E. (2015). A review of definitions and measures of system resilience. Reliability Engineering & System Safety, 145, 47-61.
    • Izadi Najaf Abadi, R., Khademolhoseiny, A., Saberi, H., & Azani, M. (2020). Analysis of factors affecting the increase of social resilience of cities (Case study: Najafabad city). Journal of Urban Social Geography, 7(2), 97-112. (in Persian).
    • Keck, M., & Sakdapolrak, P. (2013). What is social resilience? Lessons learned and ways forward. Erdkunde, 5-19.
    • Krause, K. D. (2020). The Impact of Resilience on Health: Lessons Learned and Future Directions. Behavioral Medicine, 46(3-4), 375-378.
    • Leire, L., Patricia, M., Raquel, G., & Josune, H. (2019). Defining the roadmap towards city resilience. Technological Forecasting and Social Change, 146, 281-296.
    • Lu, P., & Stea, D. (2013). Understanding the notion of resilience in spatial planning: A case study of Rotterdam, The Netherlands. Cities, 35, 200-212.
    • Lucini, B. (2013). Disaster resilience from a sociological perspective: Exploring three Italian earthquakes as models for disaster resilience planning. Springer Science & Business.
    • Mehrabi, M. (2018). MesgarAbad behind the development wall, Hamshahrinews online. (in Persian).
    • Mileti, D. (1999). Disasters by design: A reassessment of natural hazards in the United States. Joseph Henry Press, Washington.
    • Monavvarian, A., Amiry, M., & Mehrikoli, S. (2018). Identification of effective components on increasing the survival rate of vulnerable and elderly weaved municipalities in the event of natural disasters (Case Study: Tehran). Urban Management Studies, 10(34), 13-26. (in Persian).
    • Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American journal of community psychology, 41, 127-150.
    • Park, E. R., Luberto, C. M., Chad-Friedman, E., Traeger, L., Hall, D. L., Perez, G. K., ... & Lechner, S. C. (2021). A comprehensive resiliency framework: Theoretical model, treatment, and evaluation. Global Advances in Health and Medicine, 10, 21649561211000306.
    • Quigley, M., Blair, N., & Davison, K. (2018). Articulating a social-ecological resilience agenda for urban design. Journal of Urban Design, 23(4), 581-602.
    • Rose, A. (2004). Defining and measuring economic resilience to disasters. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 13(4), 307-314.
    • Sasanpour, F., Ahangari, N., & Hajinejad, S. (2017). Evaluation of the urban resilience against natural hazards in 12 region of Tehran Metropolis. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards, 4 (3), 85-98. (in Persian).
    • Shaykh-Baygloo, R., & Akbarian Ronizi, S. R. (2018). Urban sprawl, annexation of village to city, and analysis of effects and outcomes from the viewpoints of residents (case study: villages annexed to Shiraz metropolis). Human Geography Research, 50(3), 591-608. (in Persian).
    • Talebpour, A. (2011). Organizing the informal settlement of Saveh. The second conference on Urban social problems of Tehran Municipality. (in Persian).
    • Zebardast, E. Azizi, M. M., Baghernejhad, E. (2020). Analyzing Relationship between Urban Form and Disaster Resilience at Tehran Metropolis Neighborhoods. Journal of Housing and Rural Environment, 39(170), 15-28. (in Persian).
تحلیل های اقتصادی توسعه ایران
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 23
فروردین 1402
صفحه 143-164

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار