ارزیابی فرار مالیاتی در ایران بر اساس مدل بازی کالای عمومی: نمادی آغازین از توسعه خرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

2 پژوهشکده علوم شناختی ،دانشگاه بهشتی

3 گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه بهشتی

چکیده

اقتصاد رفتاری و توسعه خرد از رویکردهای جدید علم اقتصاد هستند که از دهه ۱۹۷۰ به بعد بروز پژوهشی داشته‌اند. هر دو یافته‌های جدیدی دارند که می‌تواند برای حل و فصل خلأ توسعه نیافتگی بکار روند. یکی از عناصر کلیدی توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران، نداشتن سیستم مالیاتی استاندارد است.  در ضمن یک نارسایی معنادار دستگاه مالیاتی در ایران، فرار مالیاتی است که در عمل نزدیک به ۵۰ درصد برآورد می‌شود. نبود دستگاه مالیاتی استاندارد در ایران  یک علت اساسی نفت  خام محوری  تأمین هزینه‌های دولت نیز هست. با توجه به شرایط حاضر اقتصاد ایران و کاهش درآمدهای نفتی، تأمین مالی هزینه دولت از طریق مالیات بیش‌ازپیش اهمیت دارد. از این­رو  این مقاله با استفاده از رویکرد اقتصاد رفتاری، پدیده فرار مالیاتی در ایران را مورد بررسی قرار داده است. در این کار از روش اقتصاد آزمایشگاهی و مدل توبیت استفاده شده و شرکت‌کنندگان از طریق نرم‌افزار زی‌تری[1] وارد فرایند بازی شده­اند. نتایج نشان می‌دهد که شهروندان ایرانی  حاضرند برای حل مشکل فرار مالیاتی، از منافع شخصی خود بگذرند و به اثربخشی  سیاست اصلاح مالیاتی کمک کنند. این یافته بر اساس رویکرد سنتی اقتصاد قابل تبیین نبوده چون بر  انگیزه‌های غیر نفع شخصی طلبانه استوار است. در عین حال این یافته خود تولیدگر بالقوه پیام سیاستی مهمی  برای بهبود سیاست­های­ دولت نیز هست
 
[1]. Z-tree

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Tax evasion in Iran based on the Public Good Game Model: A Symbolic Micro Development

نویسندگان [English]

  • Yadollah Dadgar 1
  • Mohamadreza Bigdeli 2
  • Ali Rezaei 3
1 economic department Shahid Beheshti University
2 department of cognitive science, Beheshty University
3 Economic Department, Beheshty University
چکیده [English]

Both behavioral economics and micro development have emerged from the 1970s, as new subdisciplines of economics. Their findings can help to resolve the hardships of underdevelopment in different countries including Iran. Meanwhile, a key underdevelopment factor in the Iranian economy is the lack of a standardized taxing system. In addition, a primary shortcoming of the taxing system in question is its huge tax evasion (which is actually estimated to be near 50%). Intending to analyze tax evasion in Iran, and by using a behavioural economic approach and experimental method (based on a public good game), this article is an investigation in this regard. The results indicate that Iranian citizens are ready to give up their self-interest in order to resolve a socioeconomic problem including tax evasion in their country. This finding is a symbol of micro development too. Also and potentially speaking, the findings of this article could be efficient policy implications for the Iranian government as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tax evasion in Iran
  • Behavioral and Experimental economics
  • Public good game
  • Micro development

مراجع

  • منابع

    • امیری، میثم. (1396). اقتصاد رفتاری و فرار مالیاتی. پژوهشنامه اقتصادی، ۶۴، ۱۳۰-۹۵.
    • دادگر، یداله. (1397). اقتصاد بخش عمومی، چاپ چهارم، قم: دانشگاه مفید.
    • دادگر، یداله؛ نظری، روح‌اله و صیامی عراقی، ابراهیم. (1392). دولت و مالیات بهینه در اقتصاد بخش عمومی و کارکرد دولت و مالیات در ایران. مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، 2(5)، 27-1.
    • دادگر، یداله. (1401). اقتصاد رفتاری گرایشی تکاملی در علم جامع‌الاطراف (با تأکید بر سیاست‌گزاری عمومی)، تهران: نور علم.
    • دامن‌کشیده، مرجان و اصغری، احمد. (۱۳۹۸). بررسی تأثیر فرار مالیاتی بر متغیرهای کلان اقتصادی و راهکارهای کاهش فرار مالیاتی در اقتصاد ایران. مجله اقتصادی (وزارت اقتصاد)، 19(11-12)، ۱۲۳-۹۷.
    • منظور، داوود. (1401). تحلیل رفتار تمکین مؤدیان مالیاتی در ایران: رویکرد نظریه بازی‌ها. پژوهشنامه مالیات، 30(55)، 150-127.

     

    • Allingham, M. G., & Sandmo, A. (1972). Income tax evasion: A theoretical analysis. Journal of Public Economics, 1(3-4), 323-338.
    • Amiri, M. (2017). Behavioral economics and tax evasion. Journal of Economic Research, 17(64), 95-130
    • Arcand, J. L., & Graziosi, G. R. (2005). Tax compliance and rank dependent expected utility. The Geneva Risk and Insurance Review, 30(1), 57-69.
    • Banerjee, A. V., & Duflo, E. (2011). Poor economics: A radical rethinking of the way to fight global poverty. Public Affairs publishing.
    • Besley, T., Jensen, A., & Persson, T. (2023). Norms, enforcement, and tax evasion. Review of Economics and Statistics, 105(4), 998-1007.
    • Cahyonowati, N., Ratmono, D., & Juliarto, A. (2023). The role of social norms and trust in authority in tax compliance dilemmas. Cogent Business & Management, 10(1), 217- 244.
    • Dadgar, Y. (2018). Public Sector Economics. 4th Edition, Qom: Mofid University Press. (in Persian).
    • Dadgar, Y. (2022). Behavioral Economics: An Evolutionary Comprehensive Approach in Omniscience Science (with an Emphasis on Public Policy Making). Tehran: Noor Elm Press. (in Persian).
    • Dadgar, Y., Nazari, R., & Sayami, E. (2013). Government, optimal taxation and the function of government and tax in Iran. Applied Economic Studies in Iran, 2(5), 1-27. (in Persian).
    • DamanKeshideh, M., & Asghari, A. (2019). Analyzing the impact of tax evasion on macroeconomic variables and strategies to reduce tax evasion in Iran’s economy. Economics Journal (Ministry of Economy), 19(3,4), 97-123. (in Persian).
    • Dinovi, B. (2021). The 5 scientific laws of life and leadership. Cranberry Press.
    • Duch, M. L., Grossmann, M. R., & Lauer, T. (2020). z-Tree unleashed: A novel client-integrating architecture. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 28, 100- 124.
    • Fehr, E., & Gachter, S. (2000). Cooperation and punishment in public goods experiments. American Economic Review, 90(4), 980-994.
    • Fehr, E., & Gachter, S. (2002). Altruistic punishment in humans. Nature, 415, 137-140.
    • Fischbacher, U. (2007). Z-Tree: Zurich toolbox for ready-made economic experiments. Experimental Economics, 10(2), 171-178.
    • Gordon, J. P. (1989). Individual morality and reputation costs as deterrents to tax evasion. European Economic Review, 33(4), 797-805.
    • Kahneman, D. (2011). Thinking fast and slow. Random house publishing.
    • Luttmer, E. F., & Singhal, M. (2014). Tax morale. Journal of Economic Perspectives, 28(4), 149-68.
    • Manzoor, D. (2022). Analyzing the behavior of tax compliancy in Iran: A game theoretical approach. J Tax Res, 30 (55), 127-150.
    • Skott, P. (2023). Structuralist and behavioral macroeconomics. Cambridge University Press.
    • Thaler, R. H. (2015). Misbehaving: The making of behavioral economics. WW Norton & Company.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار