مقاله پژوهشی: بررسی اثربخشی سیاست‌های قیمتی اصلاح الگوی مصرف انرژی در بین استان‌های کشور: رهیافت داده‌های پانلی پویا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز

2 دانشگاه تبریز- دانشیار اقتصاد و معاون آموزشی دانشکده اقتصاد و مدیریت

چکیده

دستیابی به برآوردهای معتبر درباره کشش‌های قیمتی تقاضای انرژی، می‌تواند به درک بهتر از اثرات اقتصادی، زیست محیطی و توزیعی تغییر قیمت انرژی منجر شده و سیاست‌گذاران را قادر می‌سازد تا اقدام به اتخاذ تصمیمات کارآمد در حوزه مدیریت انرژی کنند. هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی سیاست‌های قیمتی اصلاح الگوی مصرف انرژی در استان‌های کشور از طریق برآورد و تحلیل کشش‌های قیمتی تقاضای انرژی به تفکیک حامل‌های انرژی منتخب (پرمصرف) و شاخص کل قیمت انرژی طی دوره 1394-1379 است. بدین منظور، از تخمین‌زن‌های پویای پانلی استفاده شده و کشش‌های تابع تقاضای انرژی تصریحی توسط تخمین‌زن پویای پانلی دومرحله‌ای آرلانو و باور (1995)/ بلاندل و باند (1998) برآورد شدند. طبق نتایج، متوسط کشش‌‌های قیمتی (شاخص کل قیمت انرژی) کوتاه‌مدت و بلندمدت تقاضای انرژی در استان کشور، به­ترتیب، برابر 038/0- و 567/0- برآورد شد. از نظر حامل‌های انرژی نیز بالاترین کشش قیمتی تقاضای انرژی، به­ترتیب، مربوط به قیمت حامل برق و سپس قیمت حامل بنزین است. اثر متغیر اقلیم (نیاز به گرمایش و سرمایش) در انرژی‌بری استان­ها، قابل توجه بوده و کشش متوسط تقاضای انرژی نسبت به اقلیم در کوتاه‌مدت 15/0 و در بلندمدت 30/2 برآورد شد. بالا بودن کشش تقاضای اقلیمی انرژی و پایین بودن کشش قیمتی تقاضای انرژی (هم نسبت به شاخص قیمت کلی انرژی و هم، به تفکیک قیمت حامل‌های انرژی)، ضرورت اجرای سیاست‌های غیرقیمتی در سطح استان‌های کشور را ایجاب می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effectiveness of Price Policies for Reforming the Energy Consumption Pattern among Provinces of Iran: Dynamic Panel Data Approach

نویسندگان [English]

  • Davoud Hamidi Razi 1
  • Reza Ranjpour 2
  • Mohammad ali Motafaker azad 1
1 University of Tabriz
2 university of tabriz
چکیده [English]

Valid estimates of price elasticity of energy demand lead to a better understanding of the economic, environmental and distributive impacts of energy price changes, and enable policymakers to make efficient energy management decisions. This study aims to investigate the effectiveness of pricing policies for the modification of energy consumption patterns among Iran’s provinces. In this regard, price elasticities of energy demand ‎are estimated for selected energy carriers and total energy price index during 2000-2015. For this purpose, a dynamic panel model is used and the price elasticities of energy demand are estimated by Arellano-Bover (1995) and Blundell-Bond (1998) approaches. When total energy price index is applied in the model, the results show that the short-run and long-term price elasticities of energy demand are -0.038 and -0.567 on average, respectively. However, regarding energy carriers, the highest price elasticities of the aggregate energy demand belong to electricity and gasoline, respectively. The effect of climate change (as a proxy for heating and cooling needs) on energy demand is significant, and the average climate elasticity of energy demand is 0.15 in the short run and 2.30 in the long run. Since price elasticity of energy demand is less than one, and its climate elasticity is greater than one in the long run, non-tariff policies are proposed for energy conservation in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effectiveness
  • Price Elasticity
  • Energy Carriers
  • Energy Demand
  • Iranian Provinces
  • Dynamic Panel Estimation

مراجع

 

-        اسلامی اندارگلی، مجید؛ صادقی، حسین و محمدی خبازان، محمد. (1392). تأثیر اصلاح قیمت حامل‌های انرژی بر بخش‌های مختلف اقتصادی با استفاده از جدول داده- ستانده. فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 13(2): 106-85.
-        اکبری، نعمت‌الله؛ طالبی، هوشنگ و جلائی، اعظم. (1393). تأثیر قانون هدفمندسازی یارانه‌ها بر مصرف انرژی خانوار (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان). پژوهشنامۀ اقتصاد انرژی ایران، دورۀ 3، شمارۀ 11: 66-29.
-        بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. (1395). بانک اطلاعات سری‌های زمانی اقتصادی، اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی، قابل دسترس: http://tsd.cbi.ir
-        بزازان، فاطمه؛ موسوی، میرحسین و قشمی، فرناز. (1394). تأثیر هدفمندی یارانۀ انرژی برق بر تقاضای خانوارها به تفکیک شهر و روستا در ایران (یک رهیافت سیستمی). فصلنامۀ پژوهش‌نامۀ اقتصاد انرژی ایران، دورۀ 4، 14: 32-1.
-        ترازنامه انرژی. (1396). چهار دهه ترازنامه انرژی، دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی، وزارت نیرو. قابل دسترس در: http://pep.moe.gov.ir
-        جلایی، سیدعبدالمجید؛ جعفری، سعید و انصاری لاری، صالح. (1392). برآورد تابع تقاضای برق خانگی در ایران با استفاده از داده‌های تابلویی استانی. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 2(8): 92-69.
-        خدابخشی، اکبر و کرمی، فردین. (1395). مقایسۀ تأثیر سیاست هدفمندی یارانه‌های فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی بر روی رشد بخش های صنعت، کشاورزی و خدمات. مطالعات اقتصاد کاربردی ایران، دورۀ 5، شمارۀ 18: 242-221.
-        دینی ترکمانی، علی. (1389). یارانه‌ها: اختلال‌های قیمتی، ناکارآیی‌های نهادی ساختاری. رفاه اجتماعی، ۱۰ (۳۸): ۳۲۸-۲۹۳.
-        سهیلی، کیومرث. (1382). بررسی تطبیقی مدل‌های تقاضای انرژی. دین و ارتباطات، شماره 17: 159-149.
-        سیف، اله‌مراد و حمیدی رزی، داود. (1395). بررسی تأثیر شاخص‌های منتخب اقتصاد دانش‌بنیان بر شدت انرژی استان‌های کشور. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 5(18): 145-101.
-        شاهمرادی، اصغر؛ حقیقی، ایمان و زاهدی، راضیه. (1390). بررسی اثرات افزایش قیمت حامل‌های انرژی و پرداخت یارانه نقدی در ایران: رویکردCGE . فصلنامه پژوهش ها وسیاست های اقتصادی، ۱۹ (۵۷): ۳۰-۵.
-        شریف آزاده، محمدرضا و اسماعیل نیا، علی اصغر. (1385). ارزیابی تأثیر سیاست‌های مدیریت تقاضا (قیمتی و غیرقیمتی) بر صرفه‌جویی مصرف انرژی در کشور با استفاده از مدل یکپارچه انرژی. آینده پژوهی مدیریت، 18(شماره 3 (پیاپی 70)): 32-19.
-                 مرکز پژوهش‌های مجلس. (1388). قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، قابل دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/789036
-                 مرکز پژوهش‌های مجلس. (1391). اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر تقاضای انرژی و کالاهای غیرانرژی خانوارهای شهری و روستایی، دفتر مطالعات اقتصادی؛ شمارۀ مسلسل 12390، قابل دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/report/download/810999.
-        منظور، داوود؛ جدیدزاده، علی و شاه مرادی، اصغر. (1388). مدل­سازی تقاضای انرژی خانگی در ایران: رویکرد تابع تقاضای انعطاف پذیر تقریباً ایده‌آل. مطالعات‌ اقتصاد انرژی، دوره  6 ، شماره  22: 91-77.
-        نعمت‌الهی، زهرا؛ شاهنوشی‌فروشانی، ناصر؛ جوان‌بخت، عذری و دانشورکاخکی، محمود. (1394). ارزیابی آثار هدفمندسازی یارانۀ حامل‌های انرژی بر فعالیت‌های تولیدی. فصلنامۀ رشد و توسعه اقتصادی، دورۀ 5، شمارۀ 19: 24-11.
-        Akbari, N., Talebi, H., & Jalaei, A. (2014). The impact of targeted subsides on household energy consumption (Case study: City of Isfahan). Iranian Energy Economics, 3(11), 66-29 (in Persian).
-        Anderson, T. W., & Hsiao, C. (1982). Formulation and estimation of dynamic models using panel data. Journal of Econometrics, 18(1), 47-82.‏
-        Arellano, M., & O. Bover. (1995). Another look at the instrumental variable estimation of error-components models. Journal of Econometrics, 68, 29-51.
-        Arellano, M., & S. Bond. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. Review of Economic Studies, 58, 277-297.
-        Bakhat, M., Labandeira, X., Labeaga, J. M., & López-Otero, X. (2017). Elasticities of transport fuels at times of economic crisis: An empirical analysis for Spain. Energy Economics, 68, 66-80.‏
-        Baltagi, B. H. (1995). Econometric Analysis of Panel Data (Vol. 2). New York: Wiley.‏
-        Barro, R. J., & Lee, J. W. (1996). International measures of schooling years and schooling quality. The American Economic Review, 86(2), 218-223.‏
-        Battacharyya, S. C. (2011). Energy Economics: Concepts, Issues, Markets and Governance. Springer Science & Business Media.‏
-        Bazzazan, F., Mousavi, M., & Gheshmi, F. (2015). The impact of government subsidies on electricity demand and consumption for the urban and rural households in Iran (A systemic solution). Iranian Energy Economics, 4(14), 1-32 (in Persian).
-        Blundell, R., & S. Bond. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models.  Journal of Econometrics, 87,115-143.
-        Broin, E. Ó., Nässén, J., & Johnsson, F. (2015). The influence of price and non-price effects on demand for heating in the EU residential sector. Energy, 81, 146-158.‏
-        Carter, A., Craigwell, R., & Moore, W. (2012). Price reform and household demand for electricity. Journal of Policy Modeling, 34(2), 242-252.‏
-        Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (2016). Economic time series database, Bureau of Economic Research and Policies. Available at: http://tsd.cbi.ir
-        Chindarkar, N., & Goyal, N. (2019). One price doesn’t fit all: An examination of heterogeneity in price elasticity of residential electricity in India. Energy Economics, 81, 765-778.
-        Coase, R. H. (2005). The institutional structure of production. In Handbook of New Institutional Economics (pp. 31-39). Springer, Boston, MA.‏
-        Dini, A. (2010). Subsidies, price disturbances, institutional-structural inefficiencies. Social Welfare, 10 (38), 293-328 (in Persian).
-        Energy Balance Sheets. (2017). Four decades of energy balance sheets, Macro and Energy Planning Bureau, Ministry of Energy. Available at: Http://pep.moe.gov.ir.
-        Eslami Andargoli, M., Sadeghi, H., & Mohammadi Khabbazan, M. (2013). The effect of correcting energy carrier prices on the Iran’s economic sectors using input-output table. QJER, 13 (2), 85-106 (in Persian).
-        Jalaee, S., Jafari, S., & Ansari Lari, S. (2013). The estimation of electricity consumption in the residential sector in Iran: A provinces panel. Iranian Energy Economics, 2(8), 69-92 (in Persian).
-        Khodabakhshi, A., & Karami, F. (2016). Comparison of the effect of subsidies targeted policy of oil and gas manufactured on growth of the industry, agriculture and services sectors. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 5(18), 221-242 (in Persian).
-        Labandeira, X., Labeaga, J. M., & López-Otero, X. (2017). A meta-analysis on the price elasticity of energy demand. Energy Policy, 102, 549-568.‏
-        Levin, A., Lin, C. F., & Chu, C. S. J. (2002). Unit root tests in panel data: asymptotic and finite-sample properties. Journal of Econometrics, 108(1), 1-24.‏
-        Mansor, D., Jadizadeh, A., & Shah Moradi, A. (2009). Modeling of household energy demand in Iran: An approach to the ideal flexible demand function. Energy Economics Studies, 6, 22, 91-77 (in Persian).
-        Marrero, R. M. G.و Lorenzo-Alegría, R. M., & Marrero, G. A. (2012). A dynamic model for road gasoline and diesel consumption: An application for Spanish regions. International Journal of Energy Economics and Policy, 2(4), 201-209.‏
-        Nematollahi, Z., Shahnoushi, N., Javanbakht, O., & Daneshvar Kakhki, M. (2015). Assessment of results of the implementation of subsidies targeted on production activities. Quarterly Journal of Economic Growth and Development Research, 5(19), 11-24 (in Persian).
-        Parliament Research Center. (2009). Law on Targeting Subsidies (in Persian). Available at: http://rc.majlis.ir/en/law/show/789036.
-        Seif, A., & Hamidi Razi, D. (2016). The knowledge-based economy structure and energy intensity index nexus: Evidence from Iran provinces. Iranian Energy Economics, 5, 101-145 (in Persian).
-        Shahmoradi, A., Haqiqi, I., & Zahedi, R. (2011). Impact analysis of energy price reform and cash subsidy payment in Iran: CGE approach. Journal of Economic Research and Policies, 19 (57), 5-30 (in Persian).
-        Sharifazadeh, M., & Esmaeilnia, A. (2006). Evaluating impact demand management policies (price and non-price) on energy conservation in Iran using energy system model. The Journal of Management and Economics, 70, 19-32 (in Persian).
-        Soheili, K. (2003). A comparative study of energy demand. Religion and Communication Models, 17, 159-149 (in Persian).
-        The Research Center of Islamic legislative Assembly. (2012). The Effect of Rising Energy Carriers Prices on Energy Demand and Non-Energy Goods in Urban and Rural Households. Islamic Parliament (Majlis) Research Center; Economic department (in Persian). http://rc.majlis.ir/fa/report/show/810999
-        Woo, C. K., Liu, Y., Zarnikau, J., Shiu, A., Luo, X., & Kahrl, F. (2018). Price elasticities of retail energy demands in the United States: New evidence from a panel of monthly data for 2001-2016. Applied Energy, 222, 474-460.‏
-        World Bank. (2018). World Development Indicators, The World Bank, Retrieved from; https://data.worldbank.org/
-        Yin, H., Zhou, H., & Zhu, K. (2016). Long-and short-run elasticities of residential electricity consumption in China: A partial adjustment model with panel data. Applied Economics, 48(28), 2587-99.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار