بررسی تأثیر مؤلفه‌های اقتصاد دانش‌بنیان بر رشد اقتصادی ایران در سال‌های (1391-1354)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور واحد تهران غرب

2 کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه پیام نور واحد تهران غرب

چکیده

با گسترش مفهوم سرمایه (شامل سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی)، عوامل مؤثر دیگری علاوه بر سرمایه فیزیکی و نیروی کار نیز در جریان رشد اقتصادی شناسایی شدند. یکی از این عوامل، بهره وری کل عوامل تولید است که تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله دانش قرار می‌گیرد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر مؤلفه‌های اقتصاد دانش‌بنیان[1] بر رشد اقتصادی ایران طی دوره‌ 91-1354 می‌باشد. به این منظور، از روش اقتصاد سنجی خودتوضیح با وقفه‌های گسترده[2] استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که بین محورهای انگیزه اقتصادی و رژیم نهادی (صادرات کالا و خدمات)، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات (تعداد خطوط تلفن ثابت به ازای هر هزار نفر)، نظام اختراع و نوآوری (واردات کالا و خدمات به‌عنوان نماینده سرریز تحقیق و توسعه خارجی) و رشد اقتصادی، ارتباط مثبت و معنادار، و میان نسبت هزینه‌های تحقیق و توسعه به تولید ناخالص داخلی با رشد اقتصادی (شاخص سرریز تحقیق و توسعه داخلی)، رابطه منفی و معنادار وجود دارد. لازم به ذکر است بین محور آموزش منابع انسانی (تعداد دانشجویان) و رشد اقتصادی، رابطه معناداری مشاهده نشد.



 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impacts of Knowledge-Based Economy’ Components on Economic Growth in Iran (1975-2012)

نویسندگان [English]

  • Minoo Amini Milani 1
  • Nader Jalili 2
1 Assistant Professor of Economics, Faculty of Economics, Payam-Noor University, Tehran West Branch
2 Master of Science in Economics, Payam Noor University of West Tehran
چکیده [English]

With the expansion of the concept of capital including physical capital and human capital, the factors other than labor and physical capital were identified in explaining the economic growth. One of such factors is total factor productivity, which may influenced by knowledge. This study evaluates the knowledge-based economy factors affecting the economic growth in Iran during 1975-2012. To do this, the Autoregressive Distributed Lags (ARDL) method is used. The results indicate positive and statistically significant relationships among economic regime and institutional quality pillar (exports of goods and services), information and communication technology infrastructure pillar (number of fixed telephone lines per thousand persons), innovation pillar (imports of goods and services as a proxy for external R&D spillovers), and economic growth. The findings represent a negative and statistically significant relation between the ratio of R&D expenditure to GDP (internal R&D spillovers) and the economic growth. In addition, existence of a statistically significant relation between human capital stock /education Pillar (number of students) and economic growth is not confirmed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge-Based Economy
  • Economic Growth
  • Human Capital
  • Total Factor Productivity
  • Auto-Regressive Distributed Lags

مراجع

 
-        اسدزاده، احمد؛ محمدزاده، پرویز؛ اکبری، اکرم و عطاپور، سمیه. (1393). تأثیر سرمایه انسانی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت و بهره‌وری، شماره 30، صص 23-7.
-        امینی، علیرضا و حجازی آزاد، زهره. (1387). تحلیل نقش سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در ارتقای بهره‌وری کل عوامل (TFP) در اقتصاد ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال دهم، شماره 35، صص 30-1.
-        امینی، علیرضا؛ خسروی‌نژاد، علی اکبر و روحانی، شادی. (1393). اثر نوآوری در ارتقای بهره‌وری کل عوامل تولید: مطالعه موردی کشورهای منتخب در حال توسعه با درآمد متوسط. فصلنامه پژوهش‌‌نامه اقتصادی، سال 14، شماره 54، صص 212-175.
-        انتظاری، یعقوب. (1382). تحلیل تعامل دانشگاه - صنعت از چشم‌انداز اقتصاد مبتنی بر دانش. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
-        بویسوت، ماکس. (1389). کاوش فضای اطلاعاتی: چشم‌انداز راهبردی بر نظام‌های اطلاعاتی، اقتصاد دانش. ترجمه: محمد حسن‌زاده، مصطفی احمدی و سیامک محبوب؛ تهران: انتشارات سمت.
-        بهبودی، داود و امیری، بهزاد. (1389). رابطه بلند مدت اقتصاد دانش بنیان و رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه سیاست، علم و فن آوری، سال دوم، شماره 4، صص 32-23.
-        تشکینی، احمد. (1384). اقتصادسنجی کاربردی به کمک Microfit. تهران: دیباگران.
-        جنگانی، سمیرا؛ مهربانی، فاطمه و قبادی، صغری. (1392). مقایسه اثر اقتصاد دانش‌محور بر رشد اقتصادی: مطالعه موردی ایران، کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه. اولین همایش ملی چشم‌انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی، اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
-        حسینی، سید شمس الدین و چهارمحالی بیغش، اکبر. (1384). اقتصاد دانش و شکاف توسعه در ایران. اقتصاد و تجارت نوین، سال اول، شماره 1، صص 82-58.
-        دانیورت، تامس و پروساک، لارنس. (1379). مدیریت دانش. ترجمه حسین رحمان سرشت، تهران: نشر ساپکو.
-        دیویس، استان و بوتکین، جیم. (1380). ارزش آفرینی در اقتصاد شبکه‌ای، ظهور کسب و کار مبتنی بر دانش. ترجمه حسین حسینیان، تهران: نشر فرا.
-        سوری، علی. (1391). اقتصادسنجی همراه با کاربرد نرم‌افزار Eviews 7. تهران: نشر فرهنگ‌شناسی، ویراست چهارم، چاپ پنجم.
-        شاکری، عباس. (1387). اقتصاد کلان، نظریه و سیاست‌ها. تهران: انتشارات پارس نویسا، جلد اول، چاپ اول.
-        صادقی، مسعود و آذربایجانی، کریم. (1385). نقش و جایگاه اقتصاد دانش‌محور در تقاضای نیروی کار ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال هشتم، شماره 27، صص 197-175.
-        عمادزاده، مصطفی و بکتاش، فروزان. (1384). اثر آموزش بر ارزش افزوده بخش صنعت. مجله علمی-پژوهشی دانش و توسعه، شماره 16، صص 50-37.
-        عمادزاده، مصطفی و شهنازی، روح اله. (1386). بررسی مبانی و شاخص‌های اقتصاد دانایی‌محور و جایگاه آن در کشورهای منتخب در مقایسه با ایران. پژوهشنامه اقتصادی، شماره 27، صص 175-143.
-        عمادزاده، مصطفی؛ شهنازی، روح اله و دهقان شبانی، زهرا. (1385). بررسی میزان تحقیق اقتصاد دانش محور در ایران (مقایسه تطبیقی با سه کشور همسایه). فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شماره2، صص 132-103.
-        معمارنژاد، عباس. (1384). اقتصاد دانش بنیان: الزامات، نماگرها، موقعیت ایران، چالش ها و راهکارها. اقتصاد و تجارت نوین، شماره 1، صص 109-83.
-        مؤمنی، فرشاد و چهاربند، فرزانه. (1390). چالش‌ها و چشم‌اندازهای توسعه مبتنی بر دانایی در ایران: نگاه از زاویه آموزش پایه. فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 4، صص 115-75.
-        مؤمنی، فرشاد و شمسی، زهرا. (1386). الزامات نهادی اقتصاد دانایی محور و میزان رعایت آن در برنامه چهارم توسعه. فصلنامه اقتصاد و جامعه، سال سوم، شماره 11، صص 130-97.
-        نادری، ابوالقاسم. (1384). اقتصاد دانایی بعنوان الگوی جدید توسعه و ارزیابی اقتصاد دانایی در ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 35، صص 28-1.
-        ناظمان، حمید و اسلامی‌فر، علیرضا. (1389). اقتصاد دانشی هند (الگویی برای توسعه ی پایدار در ایران). فصلنامه مطالعات شبه قاره، سال دوم، شماره 3، صص 169-145.
-        Abaszade T. Z. (2012). The Investigation of Effect of R&D on Total Factor Productivity in Iran. Journal of Basic and AppliedScientific Research, 2(4).
-        Aghion, P., & Howitt, P. (1992). A model of growth through creative destruction. Econometrica, Vol. 60(2), 323-351.
-        APEC Economic Committee (2000). Towards Knowledge-Based Economies in APEC.
-        Babatunde, M. A., & Adefabi, R. A. (2005). Long run relationship between education and economic growth in Nigeria: Evidence from the Johansen’s cointegration approach. In regional conference on education in West Africa: Constraints and opportunities Dakar, Senegal.
-        Brown, R. L., Durbin, J., & Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society. Series B (Methodological), 149-192.
-        Bush, V. (1945). Science: The Endless Frontier (National Science Foundation, Washington DC).
-        Central Bank of the Islamic Republic of Iran (2016). Retrieved from CBI.IR: http://tsd.cbi.ir/Display/Content.aspx
-        Chen, D. H. C., & Dahlman, C. J. (2004). Knowledge and development: a cross-section approach (Vol. 3366). World Bank Publications.
-        Coe, D. T., & Helpman, E. (1995). International r&d spillovers. European economic review, 39(5), 859-887.
-        Dahlman, C. & Anderson T. (2000). Korea and the knowledge-based economy: making the transition. World Bank Institute .
-        Dworak, E. (2010). Industry-level effects of information technology use on productivity and inflation. Chapter IV.
-        Edwards, S. (1992). Trade orientation, distortions and growth in developing countries. Journal of development economics, 39(1), 31-57.
-        Edwards, S. (1998). Openness, productivity and growth: what do we really know?. The economic journal, 108(447), 383-398.
-        Fagerberg, J. (2002). A layman’s guide to evolutionary economics. In Industrial R&D and Innovation Policy Learning conference, Leangkollen, Asker (pp. 18-19).
-        Geriliches, Z. (1995). Patent Statistics as Economic Indicator. Journal of Economic Literature, Vol. 92.
-        Godin, B. (2006). The knowledge-based economy: conceptual framework or buzzword?. The Journal of Technology Transfer, 31(1), 17-30.
-        Grossman, G., & Helpman, E. (1991). Innovation and Growth in the Global Economy Cambridge, Mass.
-        Hanushek, E. A., & Kimko, D. D. (2000). Schooling, labor-force quality, and the growth of nations. American economic review, 1184-1208.
-        Jones, C. I. (1995). R & D-based models of economic growth. Journal of political Economy, 103(4), 759-784.
-        Lederman, D. (2007). Product Innovation by Incumbent Firms in Developing Economies: The Roles of Research and Development Expenditures, Trade Policy and the Investment Climate. World Bank Policy Research, Working Paper No. 4319.
-        Lederman, D., & Maloney, W. F. (2003). Research and development (R&D) and development (No. 3024). The World Bank.
-        Lopez-Pueyo, C., Barcenilla-Visús, S., & Sanaú, J. (2008). International R&D spillovers and manufacturing productivity: A panel data analysis. Structural Change and Economic Dynamics, 19(2), 152-172.
-        Lucas, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of monetary economics, 22(1), 3-42.
-        Maskel, P. & Malmberg, A. (1999). Localised Learning and Industrial Competitiveness. Cambridge Journal of Economics, 23, 167-185.
-        Ortega, C. & A. G. Marin (2008). Exploring the Relationship between R&D and Productivity: A Country-Level Study. The Central Bank of Chile, Working Paper. No. 472.
-        Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1998). An autoregressive distributed-lag modelling approach to cointegration analysis. Econometric Society Monographs, 31, 371-413.
-        Pohjola, M. (2002). The new economy: facts, impacts and policies. Information Economics and Policy, 14(2), 133-144.
-        Quah, D., & Highness, Y. R. (1998). Growth and wealth creation in the weightless, knowledge-based economy. Economic Papers, 73.
-        Romer, P. M. (1986). Increasing returns and long-run growth. Journal of political economy, 94(5), 1002-1037.
-        Romer, P. M. (1990). Endogenous technological change. Journal of political Economy, 98(5, Part 2), S71-S102.
-        Schreyer, p. (2000). The Resurgence of Growth in the Late 1990s: Is Information Technology the story?
-        Schumpeter, J. (1942). Capitalism, Socialism and Democracy; 2nd Edition, George Alle London.
-        Seyet, k., & Momaw, R. L. (2008). Knowledge spillover and regional growth in Europe. ERSA conference papers.
-        Solow, R. M. (1956). A contribution to the theory of economic growth. The quarterly journal of economics, 70(1), 65-94.
-        Sterlacchini, A. (2008). R&D, higher education and regional growth: Uneven linkages among European regions. Research Policy, 37(6), 1096-1107.
-        Stiglitz, J. (1999). Public policy for a knowledge economy. Remarks at the Department for Trade and Industry and Center for Economic Policy Research, 27, 1-28.
-        Sundać, D., & Fatur, K. I. (2011). Knowledge economy factors and the development of knowledge-based economy. Croatian Economic Survey, (13), 105-141.
-        Van Stel, A., & Nieuwenhuijsen, H. (2000). Knowledge spillovers and economic growth (No. 02-051/3). Tinbergen Institute Discussion Paper.
-        World Bank (2016). Retrieved from World Bank: http://data.worldbank.org/?locations=ZQ-IR
   

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار