رابطه شاخص استقلال اقتصادی و تاب‌آوری اقتصادی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی (ره)

2 عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

3 کارشناس مطالعات سیاستهای پولی و مالی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان قزوین

چکیده

در حال حاضر بایستگی چهار مفهوم در برنامه‌ریزی توسعه اهمیت زیاد پیدا کرده است. این مفاهیم عبارتند از توسعه پایدار، توسعه انسانی، مسأله یادگیری و در نهایت "تاب‌آوری"، که فلسفه وجودی آن افزایش تعداد و گستردگی و عمق آثار شوک‌های برونزا بر سرنوشت ملی است. آنچه در بین اهداف نظام اقتصادی اسلام، در شرایط بروز شوک­های داخلی و خارجی، اولویت پیدا می­کند، "استقلال اقتصادی" می­باشد. در این پژوهش، نماگر استقلال اقتصادی (INDEP) برای ایران، از ترکیب شاخص­های بومی نرمال شده­ وابستگی بودجه به نفت، عدم خودکفایی در تولید غذاهای اساسی، وابستگی الگوی مصرف به خارج و پایین بودن صادرات غیرنفتی برای دوره زمانی 93-1368 ساخته شده است. برای بررسی میزان اثرگذاری استقلال اقتصادی بر تاب­آوری اقتصادی، متغیر بی­ثباتی اقتصاد کلان به عنوان نماینده آسیب­پذیری بخش کلان اقتصاد انتخاب و سپس از الگوی خودرگرسیونی با وقفه­های توزیعی[1] (ARDL) استفاده شد که نتایج، مؤید وجود رابطه مثبت و معنی­دار بین استقلال اقتصادی و تاب­آوری اقتصاد است؛ به گونه­ای که یک واحد افزایش در استقلال اقتصادی، آسیب­پذیری بخش کلان اقتصاد را در کوتاه­مدت به میزان 0.32 واحد و در بلندمدت به میزان 13/0 واحد کاهش می­دهد. همچنین پیاده­سازی انواع الگوهای[2] (BARDL) و محاسبه ضریب تصحیح خطا، نشان داد که بین 1/1 الی 7/2 دوره برای تصحیح عدم تعادل متغیر وابسته و رسیدن به روند بلندمدت زمان لازم است.



[1] . Auto Regressive Distributed Lag Model


[2]. Bayesian Auto Regressive Distributed Lag Model

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Economic Independence and Economic Resilience in Iran

نویسندگان [English]

  • Amir Khadem Alizadeh 1
  • Gholam Ali Masuminia 2
  • Mehdi Ghaemi asl 2
  • Seyedehzahra Hosseini 3
1 Member of the Faculty of Economics, University of Allameh Tabatabai (RA)
2 Faculty memberof kharazmi university
3 Expert of studies monetary and fiscal policiesMinistry of Economic Affairs and Finance Qazvin
چکیده [English]

Currently, necessity of four concepts has attracted great attention in development planning. These concepts include sustainable development, human development, learning and "resilience". The philosophy of resilience origins from the increase in the frequency, breadth and depth of exogenous shocks on the national fate. Economic independence is a main target for the economic system of Islam in terms of domestic and external shocks. In this study, an indicator of economic independence for Iran is constructed by a combination of normalized local indices including budget dependence on oil, lack of self-sufficiency in basic food products, consumption dependency on the outside and low non-oil exports during 1989-2014. In order to investigate the impact of economic independence on economic resilience, first, a variable of macroeconomic instability was selected as the representative of macroeconomic vulnerability. Then, an Auto Regressive Distributed Lags (ARDL) model was estimated to determine the link between variables under study. The findings indicate a positive and meaningful relationship between economic independence and resilience of the economy. As a result, one unit increase in economic independence will reduce the macroeconomic vulnerability by 0.32 and 0.13 unit in the short-term and the long-term, respectively. Also, running a variety of Bayesian Auto Regressive Distributed Lags (BARDL) models and calculating error correction term (ECT), show that 1.1 to 2.7 period of time is required to adjust imbalances in the dependent variable and to achieve long-term trend record.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vulnerability
  • Economic Independence
  • Economic Resilience
  • Auto Regressive Distributed Lags Model

مراجع

-        ازوجی، علاءالدین؛ فرهادی­کیا، علیرضا (1392). بررسی آثار ثبات کلان اقتصادی بر توسعه­ی سرمایه­گذاری بخش خصوصی در اقتصاد ایران (کاربرد شاخص ترکیبی در الگوی خود همبسته با وقفه توزیعی (ARDL)). کتاب مجموعه مقالات و سخنرانی­های همایش بهبود فضای کسب­وکار در ایران 14 آبان 1392. ناشر معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی.
-        امینی، علی­رضا و همتی، فاطمه. (1393). اقتصاد ایران در بستر اقتصاد مقاومتی، الزامات و راهکارها. اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان قزوین: انتشارات اندیشه زرین.
-        آقامحمدی، علی و غیاثوند، ابوالفضل. (1393). تاب­آوری؛ رویکرد مدیریت مخاطرات. تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی (داعا).
-        براتی، محمدعلی. (1382 الف). آسیب­پذیری اقتصاد. تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
-        براتی، محمدعلی. (1382 ب). بی­ثباتی اقتصادی. تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
-        پیله­فروش، میثم. (1391). ردپای نفت در بودجه. فصلنامه­ تازه­های اقتصاد، شماره 136، صص 50-49.
-        تقی­زاده ­انصاری، محمد. (1379). استقلال سیاسی و استقلال اقتصادی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 49، صص 118-87.
-        تشکینی، احمد (1384). اقتصاد سنجی کاربردی به روش Microfit. ناشر مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران، چاپ اول، دی ماه.
-        خادم­علیزاده، امیر (1392). تفسیر موضوعی قرآن­کریم با رویکرد اقتصادی. قم: دفتر نشرمعارف.
-        خاندوزی، سید احسان؛ طاهری فرد، علی؛ صاحب هنر، حامد و حصاری، امین. (1394). درباره سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی، 7. بررسی روند شاخص­های تحقق سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی (ویرایش اول). تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
-    دهقان­منشادی، محمد؛ پوررحیم، پروین (1392). رابطه بین بی­ثباتی اقتصاد کلان و رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی سال بیست­ و­ یکم، شماره 67 ، پاییز 1392، صفحات 192-171.
-        روحانی، سید علی؛ حیدری، حسن؛ شمالی، حسین؛ حسن‌نیا، سجاد؛ بنی طبا، سید مهدی و ابوحمزه، داریوش (1393). شاخص­های ارزیابی تحقق سیاست­های کلی اقتصاد مقامتی (ویرایش اول). تهران: دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
-        سیف، اله­مراد (1391). الگوی پیشنهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری). آفاق امنیت، شماره 16، صص 22-5.
-        سیف، اله­مراد. (1393). نقشه راه پیاده­سازی سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی. تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی (داعا).
-        سیف، اله­مراد؛ کمالی، روزبه؛ یوسفی، مجید؛ علی یاری، فرشاد؛ شیخ، علیرضا؛ قادرپناه، فریبرز و بهدادفر، محمد رسول (1393 الف). الگوی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در برابر تحریم­های استکبار جهانی، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی (داعا).
-        سیف، اله­مراد؛ راهی­دهقی، مجتبی و مرشدی، بهنام. (1393 ب). اقتصاد مقاومتی و بانکداری مقاومتی (مفاهیم، تجارب و شاخص­ها). تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی (داعا).
-        سیفلو، سجاد. (1393). مفهوم­شناسی اقتصاد مقاومتی. مجله معرفت اقتصاد اسلامی، سال 5، شماره 2، پیاپی 10، صص 173-151.
-        شوماخر، ارنست، اف. (1365). کوچک زیباست (اقتصاد با ابعاد انسانی). ترجمه علی رامین. تهران: انتشارات سروش، چاپ ششم 1390.
-    غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه (1394 الف). شاخص‌های تاب­آوری اقتصادی. فصلنامه روند، سال بیست­ودوم، شماره 71، صص 106-79.
-    غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه (1394 ب). مفهوم و ارزیابی تاب­آوری اقتصادی ایران. پژوهشنامه اقتصادی، شماره 59، صص 187-161.
-        فاضل، ماندانا (1387). نگاهی به موضوع کالاهای حساس، خاص و استراتژیک در ایران. فصلنامه پژوهش­های تجارت جهانی، شماره 12 و 13.
-        منصوری، جواد (1374). فرهنگ استقلال. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
-        مؤمنی، فرشاد. (1371). ضرورت کوشش در راه تحقق آرمان استقلال اقتصادی. اولین کنگره بررسی اندیشه‌های اقتصادی حضرت امام خمینی (ره).
-        مؤمنی، فرشاد. (1374). علم اقتصاد و بحران در اقتصاد ایران. دانشگاه تربیت مدرس: مؤسسه تحقیقات اقتصادی.
-        میرمعزی، سیدحسین. (1390). نظام اقتصادی اسلام. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه­ی اسلامی.
-        نماگرهای اقتصادی اداره بررسی­ها و سیاست­های اقتصادی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. شماره 79. سه­ماهه چهارم سال 1393. مرداد 1394.
-        سایت سازمان توسعه و تجارت http://www.tpo.ir/
-        سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران http://www.irica.gov.ir/
-        سایت مرکز آمار ایران http://www.amar.org.ir/
-        عزتی، کیوان. (1393). استقلال اقتصادی از منظر قرآن.  پایگاه اطلاع­رسانیhttp://www.borhan.ir/. بازیابی شده در 10 دی 1393.
-        نماگرهای اقتصادی. اداره بررسی­ها و سیاست­های اقتصادی. سال­های مختلف. قابل دسترسی در سایت بانک مرکزی ایران http://www.cbi.ir   
-         
-        Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D., & Kohli, H. A. (2013). The Centennial Resilience Index: Measuring Countries’ Resilience to Shock. Global Journal of Emerging Market Economies, 5(2), 57-98.
-        Briguglio, L. (2003). The Vulnerability Index and Small Island Developing States: A Review of Conceptual and Methodological Issues. In AIMS Regional Preparatory Meeting on the Ten Year Review of the Barbados Programme of Action: Praia, Cape Verde.
-        Briguglio, L., & Piccinino, S. (2011). Growth and Resilience in East Asia and The Impact of the 2009 Global Recession. Economics Department, University of Malta.
-        Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N., & Vella, S. (2006). Conceptualizing and Measuring Economic Resilience. Building the Economic Resilience of Small States, Malta: Islands and Small States Institute of the University of Malta and London: Commonwealth Secretariat, 265-288.
-        Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N., & Vella, S. (2008). Profiling Economic Vulnerability and Resilience in Small States: Conceptual Underpinnings. Islands and Small States Institute of the University of Malta.
-        Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N., & Vella, S. (2009). Economic vulnerability and Resilience: Concepts and Measurements. Oxford Development Studies, 37(3), 229-247.
-        Doan, T., Litterman, R., & Sims, C. (1984). Forecasting and Conditional Projection Using Realistic Prior Distributions. Econometric reviews, 3(1), 1-100.
-        Fischer, S. (1993). The Role of Macroeconomic Factors in Growth. Journal of Monetary Economics, 32(3), 485-512.
-        Guillaumont, P. (2010). Assessing the Economic Vulnerability of Small Island Developing States and the Least Developed Countries. The Journal of Development Studies, 46(5), 828-854.
-        Guillaumont, P. (1999). On the Economic Vulnerability of Low Income Countries. International Task Force on Commodity Risk Management in Developing Countries, World Bank, 2-28.
-        James, J. A. (1993). Changes in Economic Instability in 19th-century America. The American Economic Review, 83(4), 710-731.
-        Stephen E. Flynn (2004). America The Vulnerable; How Our Govemment Is Failing To Protect Us From Terrorism.
-        The Global Competitiveness Report 2013-2014. World Economic Forum, 2013.
-        Word Bank. (1993). The East Asian Miracle: 105-127. 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار