اثر آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی کشورهای منتخب عضو اوپک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار اقتصاد انرژی، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

 
کشورهای منطقه­ خاورمیانه بویژه کشورهای حوزه­ خلیج فارس و شمال آفریقا با اقتصاد متکی بر صادرات نفت خام همراه هستند که به تبع آن، عواملی از قبیل تغییرات حجم صادرات و نوسانات نرخ ارز، سایر متغیرهای کلان بویژه درآمدهای دولت به شدت دچار نوسان شده و اقتصاد این کشورها را آسیب­پذیر نموده است. از طرف دیگر، کشورهای مذکور به واردات کالاهای استراتژیک (که با توجه به وضعیت کشورها می­توانند کالاهای اساسی و یا ضروری باشند)، از جمله غذا و دارو وابسته هستند. این عوامل منجر به افزایش آسیب­پذیری اقتصادی این کشورها از جمله ایران شده است. ابلاغ سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی در سال 1392 نشان می‌دهد این موضوع در ایران حائز اهمیت بسیار است. لذا در این مطالعه، شناخت اقتصاد ایران و جایگاه آن در منطقه، خود نقطه آغازینی برای شناخت وضعیت شاخص‌های اقتصادی از منظر میزان آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی می‌باشد. در این مطالعه، شاخص‌های آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی کشورهای منتخب عضو اوپک طی دوره­ 2002 تا 2013 میلادی محاسبه شده است تا به دو پرسش اساسی پاسخ داده شود. پرسش اول، آنکه وضعیت اقتصاد کشورهای عضو اوپک بویژه ایران از منظر آسیب­پذیری و تاب­آوری اقتصادی در میان کشورهای عضو اوپک چگونه است؟ همچنین تولید ناخالص داخلی با هر یک از شاخص‌های آسیب­پذیری اقتصادی و تاب­آوری اقتصادی در کشورهای مذکور چه ارتباطی دارد؟ نتایج حاصل از این مطالعه، نشان می­دهد که کشورهای الجزایر، اکوادور، ایران، نیجریه و ونزوئلا در وضعیت پسر ولخرج قرار داشته اما پتانسیل افزایش تاب آوری اقتصادی را در سال‌های آینده خواهند داشت. همچنین کویت در بهترین وضعیت و امارات متحده­ عربی در وضعیت خودساخته قرار می­گیرند. نتایج نشان می­دهد آسیب­پذیری اقتصادی، رابطه­ای عکس و تاب­آوری اقتصادی، رابطه­ای مستقیم با تولید ناخالص داخلی داشته و اثر تاب­آوری اقتصادی در میان کشورهای مورد مطالعه بیشتر بوده است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Economic Vulnerability and Resilience on GDP among Selected OPEC Countries

نویسندگان [English]

  • Maryam Moghari 1
  • Ali Faridzad 2
  • Morteza Khorsandi 2
1 MA student of Energy Economics, Allameh Tabataba’i University
2 Assistant Professor of Energy Economics, Allameh Tabataba’i University
چکیده [English]

The Middle East countries, especially Persian Gulf and North Africa economies, are dependent on crude oil exports. As a result, volume of export, exchange rate and other macroeconomic variables, in particular government budget are volatile, and these oil-based economies are vulnerable to external shocks. On the other hand, the mentioned countries are reliant on the strategic imported commodities such as food and medicine. These factors lead to the more economic vulnerability among these countries especially I.R. Iran. The notification of the general policies of the resistive economy by Iran’s supreme leader in 2010 shows that this subject is of great importance. Therefore, the study of the economy of Iran and its place in the region is the first step in determining the economic indicators from economic vulnerability and resilience viewpoints. This paper tries to answer two basic questions: first, what economic conditions do OPEC countries, including Iran, experience based on the economic vulnerability and resilience?  Second, what relationships are there among gross domestic product, economic vulnerability index and economic resilience index among the selected countries? To answer these questions, we compute vulnerability and resilience indexes for the selected OPEC countries during the 2002 - 2013. The findings show that Algeria, Ecuador, Iran, Nigeria and Venezuela are in the “prodigal son” position but they have the potential to increase the economic resilience during the next years. Kuwait stands at the best status, and United Arab Emirates (UAE) gets the self-reliant place. In addition, the economic vulnerability and economic resilience have indirect and direct relation with the gross domestic product, respectively; and the effect of economic resilience index on GDP is high in the sample countries. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Vulnerability
  • Economic Resilience
  • Gross Domestic Product (GDP)
  • OPEC

مراجع

 
-        ابونوری، اسمعیل و لاجوردی، حسن. (1395). برآورد شاخص آسیب­پذیری و تاب­آوری اقتصادی به روش پارامتریکی: بررسی موردی کشورهای عضو اوپک. فصلنامه نظریه­های کاربردی اقتصاد، شماره 3، صص44-25.
-        جانی، سیاوش و ازوجی، علاءالدین. (1393). تبیین مفهوم و مبانی تاب­آوری و اقتصاد مقاومتی در طراحی برنامه ششم توسعه. معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
-        سوری، علی. (1394). اقتصاد سنجی پیشرفته. جلد دوم؛ تهران: انتشارات فرهنگ شناسی، چاپ سوم.
-        غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه. (1394). شاخص­های تاب­آوری اقتصادی. روند، شماره 71، صص 106-79.
-    غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه. (1394). مفهوم و ارزیابی تاب­آوری اقتصادی ایران؛ پژوهشنامه اقتصادی، شماره 59، صص 187-161.
-        غیاثوند، اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ؛ ﺻﺪاﻗﺖ ﭘﺮﺳـﺖ، اﻟﺪار؛ ﻏﻼﻣﺮﺿـﺎ، ﺳـﻤﯿﺮا و ﺛﻨـﺎﯾﯽ اﻗـﺪم، ﻣﺤﺴن (1393). درﺑﺎره ﺳﯿﺎﺳﺖ­ﻫﺎی ﮐﻠﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ: ﻣﺮوری ﺑﺮ ادﺑﯿﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ درﺑـﺎره ﺗـﺎب­آوری ﻣﻠــﯽ. ﮔــﺰارش ﭘﮋوﻫﺸــﯽ ﻣﺮﮐــﺰ ﭘــﮋوﻫﺶ­ﻫــﺎی ﻣﺠﻠــﺲ ﺷــﻮرای اﺳــﻼﻣﯽ، ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت  اﻗﺘﺼﺎدی، ﺷﻤﺎره ﻣﺴﻠﺴﻞ 13582.
-        Bates, S., Angeon, V., & Ainouche, A. (2014). The pentagon of vulnerability and resilience: A methodological proposal in development economics by using graph theory. Economic Modelling, 42, 445-453.
-        Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D. & Kohli, H.A. (2013). The Centennial Resilience Index: Measuring Countries’ Resilience to Shock. Global Journal of Emerging Market Economies, 5(2), 57-98.
-        Briguglio, L. (1995). Small island developing states and their economic vulnerabilities. World Development, 23(9), 1615-1632.
-        Briguglio, L. (2003). The vulnerability index and Small Island developing states: A review of conceptual and methodological issues. In AIMS Regional Preparatory Meeting on the Ten Year Review of the Barbados Programme of Action: Praia, Cape Verde.
-        Briguglio, L., & Galea, W. (2003). Updating and augmenting the economic vulnerability index. Occasional Paper, University of Malta.
-        Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N., & Vella, S. (2009). Economic vulnerability and resilience: concepts and measurements. Oxford Development Studies, 37(3), 229-247.
-        Cabalu, H., & Manuhutu, C. (2009). Vulnerability of natural gas supply in the Asian gas market. Economic Analysis and Policy, 39(2), 255-270.
-        Cordina, G. (2004). Economic vulnerability and economic growth: some results from a neo-classical growth modelling approach. Journal of Economic Development, 29(2), 21-39.
-        Economic Freedom Network (2016): http://www.freetheworld.com.
-        Essers, D. (2013). Developing Country Vulnerability in Light of the Global Financial Crisis: Shock Therapy? Review of Development Finance, 3, 61-83. 
-        Guillaumont, P. (2009). An Economic Vulnerability Index: Its Design and Use for International Development Policy; Oxford Development Studies, 37(3), 193-228.
-        Gupta, E. (2008). Oil vulnerability index of oil-importing countries. Energy Policy, 36(3), 1195-1211.
-        Rose, A. (2004). Defining and measuring economic resilience to disasters. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 13(4), 307-314.
-        Rose, A., & Krausmann, E. (2013). An economic framework for the development of a resilience index for business recovery. International Journal of Disaster Risk Reduction, 5, 73-83.
-        Rose, A., & Wei, D. (2012). Estimating the economic consequences of a port shutdown: the special role of resilience. Economic Systems Research, 25(2), 212-232.
-        UNCTAD (2016): http://unctad.org.
-        World Bank (2016): http://www.worldbank.org.
-        Worldwide Governance Indicators (2016): http://www.govindicators.org. 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار