سنجش محتوای مستقیم و غیرمستقیم دی اکسید کربن در صادرات و واردات ایران با استفاده از رویکرد داده-ستانده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد محیط زیست، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه

چکیده

در این پژوهش به منظور بررسی وضعیت انتشار آلایندگی(CO2) در روابط تجاری ایران، یک شاخص بیوفیزیکی به نام محتوای مستقیم و غیرمستقیم دی اکسیدکربن معرفی می‌کنیم. این شاخص نشان می‌دهد به منظور تأمین تقاضای نهایی، چند تن CO2 به صورت مستقیم و غیرمستقیم در اثر تولید محصولات صادراتی و واردات محصولات به کشور منتشر شده است. از آنجا که گزارش سال 2013 آژانس بین‌المللی انرژی(IEA)، نشان می‌دهد که ایران نهمین کشور انتشار دهنده CO2 در جهان است، بررسی محتوای انتشار CO2 در صادرات و واردات ایران در مبادلات تجاری اهمیت می‌یابد. بنابراین، کانون اصلی این پژوهش، بررسی وضعیت تراز تجاری محتوای مستقیم و غیرمستقیم CO2 در سطح بخش‌های اقتصادی و کلان ایران حول دو پرسش اساسی زیر است: نخست اینکه، ایران در سطح کلان واردکننده خالص CO2 است یا صادرکننده خالص CO2؟ و دوم این که، کدام یک از بخش‌های اقتصادی بیشترین محتوای CO2 وارداتی و صادراتی را به خود اختصاص می‌دهند. جدول داده-ستانده اصلاح شده سال 1385 و آمارهای جانبی انتشار CO2 در سطوح بخش‌های مختلف اقتصادی همان سال، مبنای سنجش دو پرسش یادشده قرار می‌گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهند که ایران در سطح کلان واردکننده خالص CO2 به 179257 هزار تن CO2 است و از میان 27 بخش اقتصادی، بخش «تولید، توزیع و انتقال برق» با 29482 هزار تن بیشترین محتوای CO2 صادراتی و بخش « زغال کک و فرآورده‌های نفتی» با 114789 هزار تن CO2 بیشترین محتوای Co2 وارداتی (نهایی و واسطه‌ای) را به خود اختصاص داده‌اند. بخش «ماشین آلات و تجهیزات» نیز بزرگترین بخش وارد کننده خالص CO2 به میزان 94263 هزار تن محسوب می‌شود. از آنجا که در سال 1385، 51 درصد از کل واردات خالص CO2 متعلق به بخش صنعت بوده است، می‌توان گفت که واردات محصولات آلاینده نسبتاً ماهیت سرمایه‌بری داشته‌اند. بنابراین، با وجود فرض واردات رقابتی و از نظر ملی و منافع زیست‌محیطی داخلی پیشنهاد می‌شود که حداقل در آینده‌ای نزدیک واردات این محصولات به همان میزان ادامه یابد؛ زیرا اگر تولیدات داخلی به روش فعلی جایگزین واردات صورت گرفته شود، به انتشار بیشتر CO2 در داخل منجر شده و تخریب بیشتر محیط‌زیست را به همراه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measurement of Direct and Indirect Co2 Contents of Exports and Imports of Iran: Using Input-Output Approach

نویسندگان [English]

  • A.Asghar banouei 1
  • elham kamal 2
1 Professor at Allameh University School of Economics
2 Graduate in Environmental Economics, Faculty of Economics, Allameh University
چکیده [English]

In this article, in order to assess thestatus ofCO2 pollution emissions in the trade relation of Iran, a biophysical indicator is introduced. This indicator takes into account of direct and indirect contents of CO2 imports and exports for the requirements of final demand. According to the report of International Energy Agency in 2013, Iran ranks the ninth among the 143 countries in the world on the emissions. Therefore, analyzing the CO2 contents of imports and exports in the trade relations of Iran becomes an important issue. The main focus ofthis paper isto investigatethedirect and indirectCO2 contents of thebalanceof trade at macro and sectorial levels of Iran, following two basic questions: One, Is Iran in anet importerora net exporter of CO2? Two, which oneofeconomic sectors hasthe largestimports and exportsof CO2 contents? In order to quantify the above questions we have used two types of data: One is 1385 modified input-output table and the second is CO2 data at different sectors of economy in the same year. The overall results show that Iran is a net importer of 179,257 million tons of Co2 in 1385. Among the 27 sectors, "Production, distribution and transmission of electricity” sector with 29,482 million tons of Co2 appears a highest Co2 content of exports whereas "Coke coal and petroleum" sector with 114,778 million tons of Co2 has highest CO2 imports contents. In addition to that our results also reveal that the “machinery and equipment” sector whit 94,263 million tons appears the largest net importer contents of Co2. Since,51% of total net Co2 imports originate from industrial sectors with capital goods, we suggest in order to maintain sustainability and avoid an environmental destruction at home, in the near future, it is move suitable to imports these goods rather to produce at home.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Direct and Indirect CO2 Contents
  • Domestic Input-Output Table
  • Competitive Import

مراجع

-        بانویی، علی اصغر. (1391). ارزیابی شقوق مختلف نحوه منظورکردن واردات و روشهای تفکیک آن با تأکید بر جدول متقارن سال 1380. فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، شماره 8، صص 74-31.
-        بانویی، علی اصغر؛ ذاکری، زهرا؛ مومنی، مرضیه و اسفندیاری کلوکن، مجتبی. (1393). سنجش وضعیت صادرات و واردات آب مجازی در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران: آیا ایران واردکننده خالص یا صادرکننده خالص آب مجازی است؟، مجموعه مقالات اولین مدیریت یکپارچه منابع و مصارف آب با تأکید بر توسعه پایدار منطقه البرز مرکزی 27 و 28 آبان ماه، دانشگاه تهران.
-        بانویی، علی اصغر؛ مومنی، فرشاد و عزیز محمدی، سیمین. (1392). سنجش ردپای بوم‌شناختی زمین در بخش‌های مختلف اقتصادی با استفاده از رویکرد داده-ستانده، سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی. سال اول، شماره 1، صص66-35.
-        برقی اسکویی، محمد مهدی. (1387). آثار آزاد سازی تجاری بر انتشار گازهای گلخانه‌ای (دی اکسیدکربن) در منحنی زیست‌محیطی کوزنتس. مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 3، صص21-1.
-        ترابی، تقی و وارثی، محسن. (1388). بررسی آلایندگی زیست‌محیطی صنایع کشور با استفاده از رویکرد داده – ستانده (مورد خاص دی اکسید کربن). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، شماره 42، صص 93- 77.
-        رحیمی، نسترن و بختیار، محسن. (1385). پروتکل کیوتو، رهیافت‌ها و چالش‌ها. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، شماره 29، صص 93-79.
-        کمال، الهام. (1393). سنجش محتوای مستقیم و غیرمستقیم دی اکسید کربن در صادرات و واردات ایران با استفاده از رویکرد داده-ستانده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد محیط‌زیست، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی.
-        مرکز آمار ایران، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی. (1385). نتایج آمارگیری از معادن در حال بهره برداری کشور1385.
-        مرکز آمار ایران. (1385). نتایج آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر.
-        مرکز آمار ایران. (1381). نتایج آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر.
-        مرکز آمار ایران. (1381). نتایج آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی 1 تا 9 نفر کارکن.
-        مرکز آمار ایران. (1385). نتایج کلی سرشماری نفوس و مسکن کل کشور، 1385. ایران، تهران.
-        مرکز پژوهش‌های مجلس. دفتر مطالعات اقتصادی. (1391). به‌هنگام سازی جدول داده-‌ستانده، ماتریس حسابداری اجتماعی و طراحی الگوی CGE و کاربردهای آنها در سیاستگذاری اقتصادی – اجتماعی. شماره مسلسل 12453.
-        وزارت نفت. مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی. (1385). ترازنامه هیدروکربوری کشور سال 1385. تهران.
-        وصفی اسفستانی، شهرام. (1385). بررسی کمی پیوند بین فعالیت‌های اقتصادی، محیط‌زیست و انرژی در قالب الگوی داده – ستانده بسط‌یافته با تأکید بر انتشاردی اکسید کربن (Co2) در ایران. رساله کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده اقتصاد.
 
-        Bicknell, K.B., Ball, R.J., Cullen, R. and Bigsby, H.R. (1998). New Methodology for the Ecological Footprint with an Application to the New Zealand Economy. Ecological Economics, Vol.27, No. 2, PP. 149-160.
-        CDIAC .(2013). Global Fossil-fuel CO2 Emissions. Carbon Dioxide Information Analysis Center.
-        Dietzenbacher, E. &Mukhopadhyay, K. (2007). An Empirical Examination of the Pollution Haven Hypothesis for India: Towards a Green Leontief Paradox? Environmental& Resource Economics, Vol.36, No.4, PP. 427-449.
-        EPI. (2014). Environmental Performance Index (2014). Yale Center for Environmental Law and Policy and Center for International Earth Science Information Network and Columbia University.
-        ESI. (2005). Environmental Sustainability Index (2005). Yale Center for Environmental Law and Policy and Center for International Earth Science Information Network and Columbia University.
-        Ferng, J. J. (2001). Using Composition of Land Multiplier to Estimate Ecological Footprints Associated with Production Activity. Ecological Economics, Vol. 37, No.2, PP. 159–172.
-        Fletcher’s. (2005). Global Climate Change: the Library of Congress.
-        Gilpin, A., (2000). Environmental Economics: A Critical Overview. Wiley, New York.
-        IEA. (2013). CO2 Emissions from Fuel Combustion Highlights. International Energy Agency.
-        IPCC. (2013). Emission Factors for Greenhouse Gas Inventories. Intergovernmental Panel on Climate Change.
-        Kondo, Y., Moriguchi, Y .& Shimizu, H. (1998). Co2 Emission in Japan: Influences of Imports and Exports. Applied Energy, Vol.59, No.2-3, PP: 163-174.
-        Machado, G. & Schaeffer, R & Worrell, E. (2001). Energy and Carbon Embodied In the International Trade of Brazil: An Input-Output Approach. Ecological Economics, Vol.39, No.3, PP. 409- 424.
-        Mongelli, I. &Tassielli, G. &Notarnicola, B. )2006(. Global Warming Agreements. International Trade and Energy/ Carbon Embodied: an Input – Output Approach to the Italian case, Energy Policy, Vol. 34, No.1, PP: 88-100.
-        Meyerson, F. A. B., (1998). Population, Carbon Emissions, and Global Warming: the Forgotten Relationship at Kyoto. Population and Development Review, Vol.24, No.1, PP: 115–130.
-        Muradian, R., Oconnor, M. and Martinez-Alier, J. (2002). Embodied  Pollution in Trade: Estimating the Environmental Load Displacement of Industrialised Countries. Ecological Economics, Vol.41, No.1, PP. 51-67.
-        Peters, G. P. & Hertwich, E. G. (2008). Co2 Embodied in International Trade with Implications for Global Climate Policy. Environmental Science & Technology, Vol.42, No.5, PP.1401-1407.
-        Rees, W. E. )2012). Ecological Footprint, Concept of Chapter in ‘Encyclopedia of Biodiversity’ (2nd Ed). Published by Academic Press, San Diego.
-        Ren, S. h., Yuan, B. Ma, X. and Chen, X.(2014). International Trade, FDI (Foreign Direct Investment) and Embodied Co2 Emissions: A case Study of Chinas Industrial Sectors. China Economic Review, Vol. 28, No.1, PP. 123-134.
-        Sanchez-Choliz, J. & Duarte, R. (2004). CO2 Emissions Embodied in International Trade: Evidence for Spain. Energy Policy, Vol. 32, No.18, PP. 1999-2005.
-        Su, B., Huang, H. C., Ang, B. W. and Zhou, p. (2010). Input-Output Analysis of Co2 Emissions Embodied in Trade: The Effects of Sector Aggregation. Energy Economics, Vol.32, No. 1, PP. 166-175.
-        Wiedmann, T., Lenzen, M., Turner. K., Barret, J. (2007). Examining the Global Environmental Impact Consumption Activities-Part; Review of Input-Output Model for the Assessment of Environmental Impacts Embodied to Trade. Ecological Economics, Vol.61, No.1, PP. 15-26.
-        Wyckoff, A. W. & Roop, J. M. (1994). The Embodied of Carbon in Imports of Manufactured Products. Energy Policy, Vol.22, No.3, PP. 187-194.
-        Ziesing, H., (2001). CO2 Emissions: No Change in the Trend in Sight. Economic Bulletin Vol.38, No.12, PP. 397–408.
-        http://hdr.undp.org     وب‌سایت گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار